ARAÇ HASARI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI

GİRİŞ

Trafik kazaları sonrası bedensel zararlar ve ölümler meydana gelebileceği gibi özellikle maddi anlamda büyük kayıplara sebebiyet veren araç hasarları da gündeme gelmektedir. Bu anlamda hem sigorta şirketinden hem de kazaya sebebiyet veren kusurlu ve kusursuz sorumlulardan (Araç Sahibi, İşleteni, sürücüler…) belirli bazı tazminat kalemleri talep edilebilmektedir. Eğer araçta bir hasar meydana gelmiş ise “onarım bedeli”, araç kullanılmaz hale gelmişse yani pert durumda ise “aracın rayiç bedeli”, araçtaki hasar dolayısı ile onarım öncesi ve onarım sonrası araç bedelinin farkı hesaplaması yapılarak “değer kaybı”, kazaya karışan araç ticari nitelikli ise “kazanç kaybı” talep edilebilecektir.

ARAÇ HASARI KAYNAKLI ONARIM BEDELİ

Trafik kazaları hayatımızın bir gerçeğidir ve her sene yaklaşık 1 milyon kadar trafik kazası yaşanmaktadır. Bu kazaların neticesi kimi zaman ölüm ve bedensel zararlar ile sonuçlansa da büyük çoğunluğu araçların hasarlanması şeklinde gerçekleşmektedir. Yaşanan trafik kazaları sonrası ne yapılması gerektiğini iyi bilmek de kazanın telafisi anlamında büyük avantaj sağlayacaktır. Peki kaza sonrası yapılması gerekenler nelerdir? Kaza sonrası öncelikle mutlaka emniyet güçlerine haber verilmeli, trafik ekiplerince gerekli kontrollerin yapılması talep edilmelidir. Yaralama ya da ölüm gibi önemli sonuçlar olmadığında maddi hasarlı trafik kazalarında genellikle taraflar kendi aralarında tutanak düzenlemekte, bu durum da hasarın ve kusurun tespitinde önemli yanılmalara sebebiyet vermektedir.

Emniyet güçleri ile birlikte aracın sigortacısından bir eksper talep edilerek kaza tespit tutanağının tarafsız bir şekilde hazırlanmasını sağlamak da hasar tespiti anlamında bir başka önemli adımdır. Sigorta şirketi bu suretle en doğru kanaldan yaşanmış olan kazadan haberdar olacaktır. Akabinde araç mutlaka yetkili bir servise çekilmelidir.

Kaza anının fotoğraflanması da mühimdir. Her açıdan fotoğraf çekimi yapılması sonrasında ortaya çıkacak bir ihtilafta en doğru sonuca ulaşılması bakımından yeterli olacaktır. Çekilmiş olan fotoğraflar da yine raporda yer almalıdır.

Görevlendirilmiş olan eksper raporu hazırlayıp sunduktan sonra rapor detaylıca incelenmelidir. Bu konuda alanında uzman bir avukattan yardım alınması yerinde olacaktır. Raporda eksiklikler gözlemlenirse mahkeme kanalı ile bilirkişi atamak sureti ile hasar tespiti yaptırılabilecektir. Bu suretle en doğru sonuca ulaşılmış olacaktır.

Servise çekilmiş olan aracın onarımı sırasında değişen parçalar, boya, işçilik gibi birçok masraf meydana gelecektir. Bu masrafların harici arabanın serviste kaldığı günlerin masrafı, çekici ile getirildi ise çekici ücreti gibi masraflar da hasar kaynaklı onarım bedeli kapsamındadır.

Yaşanan trafik kazası sonrası araç kullanılamaz bir hale gelmiş ve eski haline de gelmesi artık hiçbir koşulda mümkün değilse, ayrıca araç onarıldıktan sonra onarıma harcanmış olan bedel aracın bedelinden yüksek çıkıyorsa araç bedeli talep edilmelidir. bu duruma pert total işlem denir. Aracın kasko sigortası varsa sigorta şirketi araç bedelinin tamamını ödemekle yükümlüdür. Bu durumda kazalı araç da sigorta şirketine ait olacaktır. Hurda haline gelmiş olan araç sigorta şirketinden alınmak istenirse, sigorta şirketinin de bu duruma muvaffakat göstermesi halinde tazminattan hurda bedeli düşülerek alınması mümkündür.

DEĞER KAYBI TAZMİNATI

Kaza sonrası onarım yaptırıldıktan sonra araçta değişen ve boyalı parçalar olacağı için aracın değerinde de bir düşüş olacağı kuşkusuzdur. Değer kaybı, aracın kazadan önceki piyasa sürüm rayiç bedeli ile onarım sonrası rayiç bedeli arasındaki farktır. Takdir olunacaktır ki araçta

yapılacak onarım ne kadar iyi olursa olsun aracın kaza öncesi değerini koruyamayacağı açıktır. Yargıtay da bu konuda net bir şekilde “her ne suretle olursa olsun kazaya uğrayan araç, tahribatın izlerini taşır; hiç hasar görmemiş araç değerinden düşüktür” şeklinde kararlar vermiştir.

Belirtmek gerekir ki kazaya uğramış olan araç artık kullanılamayacak ve trafiğe çıkışı uygun olmayan bir araç haline gelmişse böyle bir durumda değer kaybı söz konusu olmayacaktır. Zaten böylesi bir durumda araç perte çıkmış olacağı için aracın rayiç bedeli tazminat tutarı olarak talep edilebilecektir. Harici bir değer kaybı bedeli söz konusu olamayacaktır.

KAZANÇ KAYBI VE MAHRUMİYET BEDELİ TAZMİNATI

Trafik kazası yaşandıktan sonra eğer araç onarılacaksa teslim edildiği serviste bir süre kalması gerekecektir. Bu durum da eğer araç ticari bir amaçla kullanılacak ise kazanç kaybına, ticari amaç olmasa bile bu süre zarfında araçtan mahrum kalındığı için mahrumiyet bedeli tazminatı talep edilebilecektir. Bir aracın ticari faaliyette kullanılması ve araç üzerinden kazanç sağlanması durumlarına ; bir taksicinin taksisiyle yaptığı kaza, yük taşımacının kamyonu ile yaptığı kaza ya da bir otobüs firmasının otobüsü ile meydana gelen kaza örnek olarak gösterilebilir. Bu gibi durumlarda kazanç kaybı söz konusu olacağından sorumlulardan bu anlamda tazminat talebinde bulunulabilecektir.

Belirtmek gerekir ki kazanç kaybı ve mahrumiyet bedeli trafik sigortası kapsamına girmemektedir. Bu tazminat kalemleri sigorta şirketi harici diğer sorumlulardan talep edilebilecektir.

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI:

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, E. 2014/4531 K. 2014/3704 T. 17.03.2014:"Davacıya ait araç park halinde bulunduğu sırada davalıların işleteni, trafik sigortacısı ve sürücüsü olduğu aracın çarpması sonucu hasarlanmış olup, kaza tarihinde davacıya ait araç yaklaşık olarak 3 yaşında bulunmaktadır. Motorlu aracın işletilmesi sırasında meydana gelen zararlardan dolayı sorumluluk zarar görenin uğradığı gerçek zarar ile sınırlıdır. Başka bir deyişle BK’nun 42. maddesi uyarınca (6102 sayılı Kanun 50. md.) motorlu aracın neden olduğu zarar nedeniyle meydana gelen gerçek zarar giderilmelidir. Gerçek zarar, zarar gören şeyin eski hale getirilebilmesi için gereken onarım ve işçilik giderlerini kapsar."

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, E. 2016/15928 K. 2019/8588 T. 26.09.2019:" halde, mahkemece, dosyanın hasar konusunda uzman makine mühendisi bilirkişiye tevdii ile aracın markası, modeli, yaşı ve hasarın boyutu birlikte irdelenmek suretiyle, kaza tarihinde aracın

tamirinin ekonomik olup olmadığı, ekonomik ise, hasar bedeli, ekonomik değil ise kaza tarihindeki ikinci el satış bedeli ile kazadan sonraki hurda (sovtaj) değerinin tespit edilmesi, belirlenen rayiç değerden de aracın hurda bedeli indirilmek suretiyle davacının gerçek zararının tespiti yönünden ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir."

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, E. 2016/724 K. 2016/5621 T. 09.05.2016:"Bu durumda mahkemece, rapor düzenleyen bilirkişiden ek rapor alınması; ya da araç değer kaybı konusunda hesap yapmaya ehil, İTÜ veya Karayolları Genel Müdürlüğü Fen Heyeti gibi kurum veya kuruluşlardan seçilecek hasar konularında uzman bilirkişi (makina mühendisi) veya bilirkişi kurulundan tüm dosya kapsamına göre; davacı aracının modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, kaza nedeniyle uğradığı hasarın nitelik ve niceliği vs. gibi hususlar gözönünde bulundurularak kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi) hususlarında ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bir rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir."

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, E. 2019/3482 K. 2020/6834 T. 11.11.2020:"Kasko Sigortası Genel Şartları'nın (KSGŞ) B.3.3.1.2. maddesi; "onarım masraflarının sigortalı taşıtın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ve aynı zamanda eksper raporu ile taşıtın onarım kabul etmez bir hale geldiğinin tespit edilmesi durumunda araç tam hasara uğramış sayılır. Aracın tam hasara uğraması halinde sigortacının azami sorumluluk haddini geçmemek üzere hasar anındaki sigorta değeri ödenir. Bu durumda aracın Karayolları Trafik Yönetmeliğinin ilgili maddesi hükümleri doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigorta şirketine ibraz edilmeden araç sahibine sigorta tazminatı ödenmez. Değeri tamamen ödenen araç ve aksamı, talep ettiği takdirde sigortacının malı olur. Onarım masraflarının sigortalı taşıtın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşsın veya aşmasın ağır hasarlı aracın onarımının mümkün olduğunun eksper raporu doğrultusunda tespit edilmiş olması durumunda aracın Karayolları Trafik Yönetmeliğinin ilgili maddesi hükümleri doğrultusunda trafikten çekildiğine dair "trafikten çekilmiştir" kaşeli tescil belgesi sigorta şirketine ibraz edilmeden araç sahibine sigorta tazminatı ödenmez" şeklindedir."